Spionnen en namaakkanonnen

september 1944

‘Denk aan Jaap. Denk aan Jaap Brasser’. Dat zei mama soms. En ook tante Janna zei het vaak. Het betekende: doe geen stomme dingen, want de Duitsers kunnen gruwelijk wraak nemen. Jaap wilde niet voor de Duitsers werken en daarom was hij ondergedoken. Toen werd hij een soort spion en gaf hij locaties van geheime bunkers en opslagplaatsen door aan de Engelsen. De Duitsers waren erachter gekomen, een vriend had hem verraden. Mensen waarvan je dacht dat je ze kenden konden dus misschien wel een spion zijn, of een verrader. Zoals haar oom Krijn, die na twee jenevers altijd alle goede dingen van de Duitsers ging opnoemen. Dat waren tenminste geen slappe jankerds, vond hij.

Maar de Duitsers waren nu ook bang. Voor alle vliegtuigen die overkwamen, volgeladen met bommen. Iedereen was eigenlijk bang, vooral degenen die zeiden dat ze het niet waren. De Duitsers hadden hun geweren verplaatst, zei papa. Overal bouwden ze nu schuilkelders en extra geschutstorens. In Biggekerke hadden ze geprobeerd de geallieerden te foppen. Ze hadden namaakkanonnen weggezet, het echte schiettuig was na D-day allang weggehaald. Op een mooie nazomeravond verschenen er kerstbomen in de lucht: vrolijke gekleurde rode lichtjes, knetterende sterretjes. Daarna vielen de bommen in de duinen en op het dorp. Er waren 46 mensen doodgegaan. ‘Waarom gooiden de bevrijders bommen op de mensen?’, had ze gevraagd. Papa zei dat ze hier misschien ook gaan landen, net zoals D-Day. ‘We moeten afwachten en hopen op een goed einde’.

Maatje besluit na het nieuws uit Biggekerke om voortaan met al haar kleren aan te slapen. Met haar schoenen onder de dekens. Als er dan iets is, dan kan ze meteen vluchten. Ook haar twee kleine broertjes mogen steeds later opblijven, voor alweer een potje ganzenbord. Dan wordt er ineens op de ramen gebonsd. Moeder gilt. ‘Licht aus und ganz schnell’. ‘Ze zijn doodsbenauwd’, mompelt vader. ‘Er staat iets te gebeuren’.